2 Temmuz 2019, Demokrasi Masası Buluşması | Yargı Reformu Stratejisine Denge ve Denetlemeden Bakmak: Tespit ve Öneriler

Yargı reformu strateji belgesi (YRSB) Cumhurbaşkanı tarafından 30 Mayıs 2019 günü kamuoyuna açıklanmıştır. Son 10 sene içinde yargının işlevi ve işleyişinin güçlendirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla yürütme organı tarafından üç önemli çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada incelediğimiz, ilki 2009, ikincisi de 2015 yılında açıklanan üçüncü yargı reform strateji belgesidir.

2011 yılındaki yeni anayasa çalışmaları sırasında bir araya gelen Denge Denetleme Ağı, ülkede denge denetleme mekanizmaları üzerine kurulu bir demokrasinin yerleşmesi için çalışmaktadır ve en başından beri kapsamlı bir yargı reformu talebini dile getirmektedir. Ağımız, bu amaçla bugüne kadar birçok belge yayınlamış, toplantı gerçekleştirmiş ve somut önerilerini hem kamuoyu hem de karar vericilerle paylaşmıştır.

Son Yargı Reformu Strateji Belgesi Mayıs ayında açıklanmadan önce de, DDA, nasıl bir yargı reformu savunduğunu ortaya koymak üzere, Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Demirhan Burak Çelik ile birlikte, Yargı Bağımsızlığı Reformu İçin Denge Denetleme Ölçütleri başlıklı bir çalışma yayınlamış ve konuyla ilgili ilkeleri derlemiştir.

Yargı Reformu Stratejisi Belgesi yayınlanmadan önce de, ağımız bu ilke ve önerilerini karar vericilerle paylaşmıştır. Belgenin yayımlanmasından hemen sonra da, temel katılımcılık araçlarımızdan biri olan Demokrasi Masası adı altında bir masa kurmuş, alanında uzman 15 ismi bir araya getirerek, belgenin içeriğini tartışmaya açmıştır. Elinizdeki rapor, YRSB’nin kamuoyuyla paylaşılmasından sonra 2 Temmuz 2019 günü Ankara’da yapılan bu toplantıda, uzmanların ve katılımcıların belgeye ilişkin değerlendirmelerini içermektedir.

Katılımcılar, uzmanlık, siyasi çoğulculuk, cinsiyet ve yaş gibi faktörler gözetilerek seçilmiştir. Toplantı, belgenin içeriği konsolide edilerek, üç oturum başlığı ile yürütülmüştür: İlk oturumda katılımcılar, stratejinin hazırlık sürecini, katılım ve çoğulculuk, vizyon, belgede yer alan başlıklar ile öngörülen düzenlemelerin kapsamı ve yeterliliği başlıklarıyla yöntem açısından değerlendirmiştir. İkinci oturum yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, hak ve özgürlükler, adil yargılama, ceza adaleti ve savunmanın güçlendirilmesi konularında YRSB’nin içeriğinin ele alınmasına ayrılırmış; son oturumda adalete erişim, insan kaynağı, hukuk eğitimi performans, etkinlik ve verimlilik gibi teknik düzenlemeler masaya yatırılmıştır.

Toplantı kayıtlarının dökümü yapıldıktan sonra, derleme ve raporlama, Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Didem Yılmaz tarafından bilimsel esaslar gözetilerek yapılmıştır. Belgeye, daha sonra Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı ile yapılan görüşmeden çıkan sonuçlar da yansıtılmaya çalışılmıştır.

Uzman ve katılımcı değerlendirmelerinin daha iyi anlaşılmasının sağlanması bakımından raporun
ilk bölümünde YRSB’nin hazırlık sürecinde gerçekleştirilen etkinlikler ve belgede yer verilen amaçlar, hedef ve faaliyetler genel hatlarıyla açıklanmıştır. Raporun ikinci bölümünde Ankara’da yapılan toplantıda YRSB’nin yöntem ve içeriği konusunda yapılan tespitler; üçüncü bölümünde de getirilen öneriler ele alınmıştır.

Raporun, Türkiye’nin uzun zamandır ihtiyaç duyduğu ve son zamanlarda kendini iyiden iyiye belli eden kapsamlı bir yargı reformu için katkıda bulunmasını umuyoruz.